GIÁO DỤC STEM: HÀNH TRÌNH TỪ LÝ THUYẾT ĐẾN THỰC TIỄN

Trong bối cảnh thế giới không ngừng chuyển động bởi công nghệ và đổi mới sáng tạo, giáo dục STEM đang trở thành một xu hướng thiết yếu tại nhiều quốc gia phát triển. Tại Việt Nam, khái niệm STEM đã dần trở nên quen thuộc hơn, tuy nhiên vẫn tồn tại nhiều hiểu lầm cần được làm rõ để ứng dụng giảng dạy và học tập một cách hiệu quả và đúng bản chất.

STEM là gì?

STEM là viết tắt của Science (Khoa học), Technology (Công nghệ), Engineering (Kỹ thuật) và Mathematics (Toán học). Tuy nhiên, STEM không đơn thuần là tập hợp của bốn môn học này, mà là một phương pháp giáo dục tích hợp, liên môn, giúp học sinh áp dụng kiến thức vào các nhiệm vụ thực tiễn, từ đó rèn luyện tư duy và kỹ năng giải quyết vấn đề trong thế giới thực.

STEM không phải là một môn học riêng biệt. Không có sách giáo khoa STEM hay tiết học STEM cụ thể. Thay vào đó, STEM là cách tổ chức học tập thông qua các dự án, vấn đề mở, yêu cầu học sinh phải liên kết kiến thức từ nhiều lĩnh vực để đưa ra giải pháp thực tiễn.

Mục tiêu của giáo dục STEM

Giáo dục STEM hướng đến mục tiêu phát triển toàn diện cho học sinh, bao gồm:

• Khả năng tư duy phản biện, giải quyết vấn đề, sáng tạo, và làm việc nhóm.

• Kết nối kiến thức lý thuyết với ứng dụng thực tiễn, khuyến khích học sinh đặt câu hỏi, thử nghiệm và rút ra kết luận từ trải nghiệm.

• Chuẩn bị cho học sinh năng lực thích ứng trong nền kinh tế tri thức và thị trường lao động toàn cầu, đặc biệt là trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0.

Mục tiêu của giáo dục STEM

Giáo dục STEM trên thế giới: các mô hình thành công

Các quốc gia như Mỹ, Phần Lan và Singapore đều đã áp dụng STEM như một phần chiến lược quốc gia để chuẩn bị nhân lực chất lượng cao:

• Hoa Kỳ khởi xướng khái niệm STEM từ đầu những năm 2000 với mục tiêu giữ vững vị thế công nghệ và kinh tế, thông qua các sáng kiến như Educate to Innovate (Obama, 2009).

• Singapore tích hợp STEM vào giáo dục tiểu học và trung học, tập trung vào "học tập dựa trên năng lực" và tổ chức nhiều chương trình giáo dục liên ngành, giúp học sinh tiếp cận công nghệ và kỹ thuật từ sớm.

• Phần Lan áp dụng phương pháp Học tập dựa trên dự án (Project-Based Learning - PBL) để khuyến khích học sinh tham gia vào các dự án liên ngành, giúp phát triển kỹ năng tư duy phản biện, sáng tạo và giải quyết vấn đề.

  
  

Một nghiên cứu của National Science Foundation (NSF) chỉ ra rằng việc tiếp cận giáo dục STEM từ sớm giúp tăng 30–40% khả năng lựa chọn ngành nghề liên quan đến khoa học và công nghệ trong tương lai. Đồng thời, báo cáo của World Economic Forum (2020) cũng nhấn mạnh rằng kỹ năng STEM là trụ cột của lực lượng lao động tương lai, đặc biệt trong bối cảnh AI, dữ liệu lớn và tự động hóa phát triển.

Hiểu đúng về giáo dục STEM là bước đầu tiên để triển khai hiệu quả mô hình này tại Việt Nam. STEM không phải là môn học cho học sinh giỏi, mà là cách giúp tất cả học sinh học tốt hơn bằng cách kết nối lý thuyết với thực tiễn. Khi được tổ chức đúng cách, STEM có thể trở thành chìa khóa để phát triển thế hệ công dân sáng tạo, chủ động và thích ứng trong tương lai.